Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

Bireyler ve özel şirketler, iç hukuk yollarının tükendiği noktada bundan böyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne değil, Anayasa Mahkemesi’ne başvuracak.

Bireysel başvuru nedir?

Bireysel başvuru, temel hak ve özgürlükleri kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yoludur.

Bireysel başvuruya konu edilebilecek temel haklar nelerdir?

Seçim hakkı, temel hak ve hürriyetlerin korunması, eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi, eşitlik ve etkili başvuru hakkı bu kapsamda sayılabilecek haklardandır.

Herkes bireysel başvuru yapabilir mi?

Kamu gücünün bir işlemi nedeniyle “Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin” ihlal edildiğini iddia eden “herkes” ve özel şirketler bireysel başvuru hakkına sahiptir.

Bireysel Başvuru formu nereden ve nasıl temin edilebilir?

Bu formun bir örneği ve formun doldurulmasına ilişkin “Bireysel Başvuru Formu Kılavuzu”, Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde de (www.anayasa.gov.tr) bulunmaktadır.

Bireysel Başvuru harca tâbi midir? Ödeme gücü olmayanlar ne yapmalıdır?

Bireysel başvuru harca tâbidir. Başvurucunun söz konusu harcı ödeme gücünün bulunmaması hâlinde adlî yardım talebinde bulunması mümkündür.

23 Eylül 2012’den önce kesinleşmiş kararlar aleyhine bireysel başvuru yapılabilir mi?

Anayasa Mahkemesi, 23 Eylül 2012 tarihinden sonra kesinleşecek nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleyebilecek. Önceki döneme ait kararları kapsamayacak.

Bireysel başvuru için bir süre sınırlaması var mıdır?

Bireysel başvurunun, kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının “tüketildiği tarihten”, “başvuru yolu öngörülmemişse ihlâlin öğrenildiği tarihten itibaren” 30 (otuz) gün içinde yapılması gerekir.

Bu süreyi aşan başvurular başkaca bir inceleme yapılmaksızın reddedilir.
Otuz günlük sürenin başlangıç tarihi olarak kesinleşmiş kararın kişiye tebliğ ya da tefhim tarihi esas alınır.

Bireysel başvuru nereye yapılacak?

Bireysel başvuru, Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilir.

Anayasa Mahkemesi tanık dinleyebilir mi?

Komisyonlar başvuruların kabul edilebilirliği konusundaki kararlarını dosya üzerinden vermek zorundadırlar.

Ancak Bölümler, başvuruları dosya üzerinden incelemekle beraber resen ya da başvurucu veya Adalet Bakanlığının talebi üzerine gerekli görülmesi hâlinde duruşma yapılmasına karar verebilirler. Anayasa Mahkemesi bireysel başvuruların incelenmesi esnasında istisnai de olsa tanık dinleyebilir, bilirkişi atayabilir veya keşif yapılmasına karar verebilir.

Mahkeme kararlarına karşı itiraz imkânı var mıdır?

Bölümler ve Komisyonlarca verilen kabul edilebilirlik ya da esasa ilişkin kararlar kesindir ve bunlara karşı itiraz edilebilmesi mümkün değildir. Bu kararlar, Anayasa Mahkemesinin diğer kararları gibi yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar. Başvurunun idari yönden reddine yönelik kararlara karşı ise bunun tebliğinden itibaren 7 günlük süre içinde itiraz imkânı bulunmaktadır.

Kaynak: Anayasa Mahkemesi Kitapçığı.