Eşlerin Katılma Alacağı

Eşlerden birinin vefat etmesi durumunda, sağ kalan eşin katılma alacağı terekenin borcu olacağından öncelikle mal tasfiyesi yapılmalı, sonrasına miras paylaştırılmalıdır. Evlilik içinde “edinilmiş mal” niteliğindeki malların yarısı üzerinde diğer eş alacak hakkına sahiptir.  Kural olarak katılma alacağı mal rejimi sona ermeden istenemeyecektir. Ancak, boşanma davası görülürken de taraflar mal paylaşımı davası açabilmektedir.

Mal Ayrılığı Rejiminde Katkı Payı Alacağının Hesaplanması

Katılma alacağı, eklenecek değerlerden (TMK m.229) ve denkleştirmeden (TMK M.230) elde edilen miktarlar da dâhil olmak üzere edinilmiş malın (TMK m.219) toplam değerinden mala ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan artık değerin (TMK m.231) yarısı üzerinden (TMK m.236/1) tarafların kazanılmış hakları da gözetilerek malın tasfiye tarihindeki değeri dikkate alınarak (TMK m.235/1) hesaplanacaktır.

Yargıtay kararında “Bu tür davalarda, eklenecek değerlerden ( TMK.m.229 ) ve denkleştirmeden ( TMK.m.230 ) elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere edinilmiş malın ( TMK.m.219 ) toplam değerinden mala ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan artık değerin ( TMK.m.231 ) yarısı üzerinden ( TMK.m.236/1 ) tarafların kazanılmış hakları da gözetilerek taşınmazın tasfiye tarihindeki değeri dikkate alınarak ( TMK. m.235/1 ) katılma alacağı belirlenmelidir. “ şeklinde belirtildiği gibi; mal tasfiyesinden sonra artık değer hesaplanır, eklenecek değerler, denkleştirme ve mala ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra eşlere düşen artık değerler hesaplanacaktır.

Sonuç olarak,  öncelikle mal rejimi tasfiyesi yapılıp katılım alacakları hesaplanacak, sağ kalan eşin katılım alacağı fazla ise ölen eşin malvarlığından çıkartılacak, eksik ise malvarlığına eklenecektir. Fazla olması halinde mirasa esas olacak terekeden, katılım alacağı çıkarılacak ve mirasa esas değer ortaya çıkacaktır. Şu durumda katılım alacağı daha fazla olan eşin miras payı, mirasçı olduğu zümrede hak kazandığı yasal miras payı(1.dereceden alt soy ile mirasçı kaldı ise 1/4) ve katılım alacağı olacaktır.

Örneğin; 600.000 TL’lik bir taşınmaz olması halinde katılma alacağı olmaması halinde; sağ kalan eş ¼; 150.000 TL, diğer mirasçılar ise 450.000 alacakken; katılma alacağının olması sebebiyle; artık değerin de hesaplanması sonucunda sağ kalan eş hem hesaplanan katılma alacağını hem de kalan kısmın ¼’ünü alacaktır.

Katılma alacağı ve katkı payı alacakları ne zaman talep edilmeli?

Katılma alacağı ve katkı payı alacakları ne zaman talep edilmelidir sorusuna ise 01.01.2002 tarihinden önceki katkı payı alacakları, değer artış payı alacakları (01.01.2002’den sonraki katkı payı) davaları, boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.

Katılma Alacağının Azaltılması veya Kaldırılması

Katılma alacağının azaltılması veya kaldırılması halleri de Medeni Kanunda belirtilmiştir. Hakim Zina veya hayata kast sebebiyle boşanma halinde kusurlu eşin katılma alacağını hakkaniyete uygun olarak azaltabilir veya bu hakkın ortadan kaldırabilir.

Katılma payı alacağına mahkemenin karar tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesi gerekmektedir.